Luchtfietserij, grootkapitaal en journalistiek

‘Gratis maar niet goedkoop’. Met die slogan profileert de nieuwe uitgave De Pers zich sinds een maand of twee. Het is een speeltje van grootkapitalist Marcel Boekhoorn. Hij ergerde zich aan het journalistieke niveau van de gratis kranten Metro en Spits, en investeerde een fractie van zijn immense bankrekening in deze ‘gratis kwaliteitskrant’.
Inmiddels is de nieuwe krant al ruim vijftig keer verschenen, en het wordt tijd voor een analyse. Voegt de nieuwkomer iets toe aan het medialandschap? En is het nu praktisch haalbaar om een gratis kwaliteitskrant te maken?
De commerciële motieven daargelaten, de plannen van de makers van De Pers spreken tot de verbeelding. De Pers wil een onderscheidende krant zijn, een medium dat ‘teruggaat naar de basis van de journalistiek’. Een combinatie van journalistieke innovatie en ambachtelijkheid. Daar schuilt echter ook een gevaar: het is nog geen jaar geleden dat het met veel tamtam gelanceerde tijdschrift Pitch een vroege dood stierf. Het blad had ook grootse plannen, ook hier investeerde een geëngageerde zakenjongen (Elderik Meulman) er grote geldsommen in, maar toen de verkoopcijfers tegenvielen, was het avontuur snel voorbij. Even ging het blad op internet verder, maar inmiddels bestaat ook de website niet meer. In medialand is geen plaats voor luchtfietserij.
De Pers lijkt er een les uit getrokken te hebben: de start was redelijk ingetogen. De makers gingen de microfoons niet uit de weg, maar gaven toe dat de krant zich nog moest gaan bewijzen. Ook werd ervoor gekozen om de oplage rustig op te bouwen: eerst de grote NS-stations, later ook tankstations, boekhandels, supermarkten en nog vele andere locaties (een creatief distributienetwerk overigens). De afgelopen weken werd de krant ook nog eens huis-aan-huis bezorgd, om bekendheid te verkrijgen.
De afgelopen week heb ik De Pers dagelijks gelezen en waar mogelijk vergeleken met andere kranten. Op basis daarvan vind ik de term ‘onderscheidend’ absoluut gerechtvaardigd. Bijna elke dag heeft de krant eigen nieuws op de voorpagina. Dinsdag wordt die nog geheel aan ‘Virginia’ gewijd, maar woensdag prijken er twee eigen verhalen voorop. De opening is een primeur: 60 procent van de Kamerleden van vorig jaar heeft nog geen nieuwe baan kunnen vinden. Daaronder een reportage uit de banlieue over de Franse presidentsverkiezingen. Een voorpagina waar je mee aan kan komen. Donderdag wederom eigen nieuws: de KNVB laat extra kampioensschaal maken, omdat drie clubs nog landskampioen kunnen worden. De opening is een kritische politieke analyse: ‘Als het kabinet op 25 juni met een beleidsprogramma komt, is het een jaar geleden dat er in politiek Den Haag echte beslissingen zijn genomen.’ Verderop in de krant lees ik dat cabaretier Herman Finkers aan een comeback werkt. De grootste primeur wordt tot vrijdag bewaard: De Pers publiceert uit vertrouwelijke stukken dat het kabinet zich toch sterk wil gaan maken om de Europese Grondwet te redden.
De politieke verhalen komen allemaal van de hand van Joop Hazenberg, een jonge historicus die na een korte rol in het politieke wereldje nu de pen ter hand heeft genomen. Hij is niet de enige veelbelovende naam op de redactie. Daar zitten bijvoorbeeld ook de talenten Thomas Loudon en Kustaw Bessems (ex-Trouw en winnaar van journalistieke prijzen), en vele redacteuren die hun sporen al hebben verdiend in de journalistiek. In de kolommen staan ook regelmatig eigen verhalen uit het buitenland, afkomstig van correspondenten als Robert Fisk (o.a. The Independent) en Andrea Vreede (o.a. N.O.S.). De columns worden geschreven door onder meer oud-politicus Hans Wiegel en schrijver Tommy Wieringa. Een indrukwekkende lijst. Het overige nieuws wordt vooral betrokken van persbureau NOVUM, eveneens een rijzende ster met nobele doelstellingen.
Het onderscheidende karakter van De Pers komt ook terug in de nieuwsselectie. Die is behalve eigenwijs ook knap. Woensdag valt het me op dat ik na eerst twee landelijke dagbladen te hebben doorgebladerd in De Pers die stukken tegenkom waar in de ochtendkranten mijn oog op was gevallen. De redactie is ook slim: aan nieuws dat de hele dag al op radio en tv is uitgekauwd, wordt weinig aandacht besteed. Het nieuws over de fraude bij de Nederlandse bierbrouwers is slechts een ‘kortje’ op pagina 3. Men is duidelijk bezig om elke dag een verrassende krant in elkaar te zetten. Vaak lukt dat, zij het soms enigszins geforceerd.
Vooralsnog valt er uit de publicaties geen politieke voorkeur op te maken. De analyses en recensies die regelmatig de kolommen vullen, zijn vaak (maatschappij-)kritisch. Soms proef ik een zucht naar erkenning in de opiniërende stukken. Helaas ontbreekt een commentaar, evenals een opiniepagina. Dat is jammer, want ik ben erg benieuwd of de krant verder zou komen dan de ‘Balk ellende’-brieven die dagelijks in Metro zijn te lezen. Ook jammer is dat in de nieuwsberichten de mening of bedoeling van de redacteur wel erg duidelijk doorklinkt. Af en toe maakt de redactie een duidelijk statement: ‘27 mannen en vrouwen die nooit thuis zijn, gaan het Nederlandse gezin redden’, sneert de krant prominent over het nieuwe regeerakkoord.
De opmaak van De Pers is rustig en overzichtelijk. Geen kakofonie van kleuren, verknipte foto’s en uitroeptekens, maar enkele verhalen per pagina, goed leesbare koppen en uitgebalanceerde zwart-wit en beeld-tekstverhoudingen. Opvallend is dat de krant niet bol staat van de advertenties; het Algemeen Dagblad heeft er voor mijn gevoel meer. Zou De Pers dit nog moeten opbouwen? Dit kan toch geen bewuste keuze zijn, een gratis krant moet het hier toch van hebben?
Anno 2007 ontkomt een krant natuurlijk niet meer aan een website. Die is goed verzorgd. Soms wordt er in de dagkrant verwezen naar een filmpje op de site. Het opiniegedeelte is hier ruimschoots aanwezig. Ook is elke krant als pdf te bekijken.
Na een weekje zorgvuldig De Pers lezen, moet ik zeggen dat de krant mijn respect en goedkeuring kan wegdragen. De woorden vernieuwend en onderscheidend vind ik vooralsnog niet onterecht, en de inkt is inderdaad omgeven van een journalistiek ambachtelijke geur. Wel ben ik heel benieuwd of de krant de huidige koers kan volhouden. De krant zal hard moeten knokken voor haar lezers en advertenties, en concurrenten Metro en Spits zullen geen kans onbenut laten om de nieuwkomer een slag toe te brengen. Behalve journalistiek zal De Pers zich ook financieel moeten bewijzen. Want als het niet rendabel is, zal de stekker er onherroepelijk uitgaan.
Ik zou De Pers een kwalitatieve nieuwskrant willen noemen. Voor mijn wereldbeeld en de grotere discussies wend ik me toch graag nog tot de gerenommeerde kwaliteitskranten. Het is nog niet bewezen dat een gratis kwaliteitskrant structureel haalbaar is, maar in de dagelijkse nieuwsvoorziening voorzie ik wel een blijvende rol voor de nieuwkomer in het lichtblauwe tenue. Erg veel waarde moet u aan mijn oordeel echter niet hechten: over het eerder genoemde Pitch heb ik ook lovende kritieken geschreven…

Het wonder van de harp

Couchsurfing

Banksurfen. Het klinkt als een goedkope reclame van een bankier, maar het is in werkelijkheid een nieuw fenomeen in backpackersland. Via de online gemeenschap Couchsurfing bieden mensen over de hele wereld elkaar een slaapplaats aan. Het idee is ontstaan in de VS, en inmiddels stellen ruim 184.000 mensen in 231 landen via deze website hun bank ter beschikking aan de reizende medemens. Leuk detail is dat het volgens de makers al 81.276 nieuwe vriendschappen heeft opgeleverd...

Een weekje wonen in Ondiep

Zondag 11 maart
‘Man neergeschoten in Utrechtse wijk Ondiep.’ Ik ben zelf buiten de stad en hoor het via de televisie. De man blijkt Rini Mulder, en hij woont een straat van me vandaan. Vanuit mijn slaapkamer kan ik zijn achtertuin zien. Rini was een typische bewoner van deze volksbuurt. Een goeie vent, zeggen bewoners. Misschien niet de makkelijkste, maar wel iemand met een goed hart.

Het was een gewone zondagavond, wat betekent dat er ook weer jongeren rondhingen in de wijk, en dat kwam Rini al jaren de keel uit. Nu liep de situatie uit de hand. Rond de klok van negen uur moet de bewoner van de Boerhaavelaan met een wapen op een motoragent zijn afgekomen, die hem daarop neerschiet. Hij overlijdt ter plekke aan zijn verwondingen.

Maandag 12 maart
De volgende morgen fiets ik wat door de wijk, benieuwd naar sporen van de vorige avond. Dat valt mee. Het enige dat er nog aan herinnert is een bierblikje en wat bloemen op de plek waar het allemaal gebeurde. ‘Rini rust zacht’ staat er met grote witte letters op de straat. Hier en daar staan wat bewoners te praten, en een cameraploeg van RTV Utrecht loopt door de wijk. Verder is het eigenlijk betrekkelijk rustig. Mijn knusse wijkje ligt er vredig bij in de voorjaarszon.
Thuis tref ik mijn huisgenote. Wanneer ik haar vraag naar ‘de gebeurtenissen’ kijkt ze me verbaasd aan: ze weet nog nergens van. Ze had gisteravond visite gehad en niets van de consternatie gemerkt. We bespreken het voorgevallene even en gaan dan over tot de orde van de dag. Geen moment staan we er bij stil dat dit alles nog een staartje zou kunnen krijgen. Een triest voorval, denken we. De realiteit van 2007. Meer niet.
Nietsvermoedend ga ik die avond naar het centrum. Wanneer ik door iemand wordt geattendeerd op ongeregeldheden in mijn wijk, keer ik snel huiswaarts. Tenminste, ik wil proberen thuis te komen. Via de zuidzijde fiets ik Ondiep binnen. Een groepje mensen staat aan het begin van de gelijknamige straat te praten. Iets verderop zie ik de felle lampen van een busje van de Mobiele Eenheid.
Aan twee jongemannen vraag ik of het verantwoord is om door te fietsen. Ze raden het af, tenzij ik een steen op mijn hoofd wil. De jongens blijken sensatiezoekers uit de wijk Sterrenwijk. Het is flink onrustig, vertelt een van hen glunderend. “Er staan daar ongeveer vijfhonderd Utrecht-supporters te rellen. En er zijn er nog meer gebeld.” Op mijn simpele, maar oprechte vraag ‘Waarom?’, kijken ze me verbaasd aan. Dat weten ze ook niet. ‘Doet dat er toe?’, lijken ze te denken.
Ik besluit het via de westelijke route te proberen. Aan een groepje agenten dat zich in de luwte van een gebouw heeft opgesteld, vraag ik advies. Ik kan rustig naar huis fietsen, zegt een politieman in burger. “Ze hebben het op ons gemunt, niet op mensen zoals jij.” Ik kom inderdaad probleemloos thuis. Het enige dat ik die avond nog merk is dat er met enige regelmaat een ME-bus door de straat rijdt en er nog lang geblaf van honden klinkt.

Dinsdag 13 maart
Het is een drukte van jewelste op straat, en dat komt niet alleen door het lekkere weer. Hordes journalisten en andere belangstellenden trekken door de wijk. Op de ‘plaats delict’ is inmiddels een soort gedenkplaats voor Rini Mulder, met bloemen, kaarsjes en een FC Utrecht-shirt. De hele dag door worden er mensen geïnterviewd.
Ik volg de media-aandacht met interesse, maar ook met verbazing. Zoveel gebeurt er ook weer niet in de wijk. De relschoppers kwamen van buitenaf. Van opgekropte woede merk ik niets; bewoners zijn eerder verdrietig, bezorgd, teleurgesteld. Her en der zijn in de buurt inmiddels papieren opgehangen met het vriendelijke verzoek om de rust te bewaren. Dan kan de stille tocht donderdag doorgaan. Is getekend, mevrouw Mulder, sinds twee dagen weduwe.
’s Avonds wordt de wijk hermetisch afgegrendeld door de Mobiele Eenheid. Vervelend voor mijn huisgenote: ze is vandaag jarig, en wanneer haar vriend een cadeau wil komen brengen, slaagt hij er niet in om met de auto de wijk in te komen. Te voet lukt het hem wel. Hij kent iemand aan de rand van Ondiep, en via de brandgang achter haar huis loopt hij zo de wijk in.
Bij de hekken die de wijk afsluiten, is het ’s avonds een komen en gaan van buurtbewoners. Aangewakkerd door de stroom berichten in de media staan buiten de hekken honderden mensen. Ze komen veelal uit aanpalende wijken. Ik zie drie vrienden uit Zuilen. Voor de sensatiezoekers wordt het een teleurstellende avond: er gebeurt weinig tot niets. Aan het begin van de avond worden groepjes mensen opgepakt en in Connexxionbussen afgevoerd. Er wordt beweerd dat er wat stenen zijn gegooid naar de ME, maar ik spreek niemand die dat heeft gezien.
Het is een bizarre status quo. Binnen en buiten de hekken staan bewoners en ramptoeristen te wachten op gebeurtenissen die er niet zijn. Daartussen staan de Mobiele Eenheid en troepen journalisten. Er is de hele avond eigenlijk maar één serieus incident: een man rijdt met zijn auto in op een groep agenten. Het loopt echter goed af, en de man wordt aangehouden. Ik hoor dat er in het centrum groepen voetbalhooligans rondzwalken. Omdat ze in Ondiep niet hun gang kunnen gaan, zoeken ze het elders. Uiteindelijk keren ze onverrichterzake huiswaarts. De politie heeft de wijk met succes schoon gehouden van tuig van buitenaf. Dat verklaart ook waarom het nu zo rustig is. De rellen van gisteren waren een incident. Wat de dood van Rini Mulder ermee te maken heeft is mij onduidelijk.
Ik spreek wat buurtbewoners. Zij snappen er ook niets meer van. Ondiep een probleemwijk? Valt mee, zeggen ze. Het is vooral een knusse volksbuurt met veel samenhang. Natuurlijk, er gebeurt wel eens wat, maar nooit ernstig. Ze wonen er al tientallen jaren met plezier. De problemen met hangjongeren waren vooral van de laatste jaren, en daarbij ging het ook nog eens om jeugd uit andere wijken.
Op de televisie verneem ik dat het wederom een onrustige avond was in Ondiep. Ik vraag me af of het over dezelfde wijk gaat.

Woensdag 14 maart
Eén van de vrienden uit Zuilen die ik gisteren buiten de hekken zag staan is opgepakt. Hij hing met zijn twee vrienden nog wat rond, toen de Mobiele Eenheid - die even daarvoor huiswaarts leek gekeerd- als een verrassingsactie ineens uit allerlei hoeken en gaten kwam, en de nog aanwezige nieuwsgierigen bijeendreef. Mijn vriend was te laat om weg te rennen, en zat derhalve enkele uren vast op het bureau. Op een buitenplaats, zonder jas en schoenen. Hij was verbijsterd. In het begin was het een goede grap, een toeschouwer die voor relschopper wordt aangezien. Bij het ontvangen van de bekeuring vergaat het lachen hem: 200 euro wegens overtreding van het samenscholingsverbod. De rest van de groep gearresteerden bestond volgens hem ook vooral uit onschuldige toeschouwers. Op het nieuws hoor ik dat er gisteravond 135 relschoppers zijn opgepakt in de probleemwijk Ondiep.
Het is een normale dag vandaag. In de wijk lijkt iedereen zijn gewone leventje weer op te pakken. Aan het einde van de middag druppelen wel weer ME-busjes de wijk binnen. Op de punten waar de wijk vanavond opnieuw met hekken zal worden afgegrendeld verschijnen nu ook beveiligingscamera’s.
Op radio en televisie wordt gespeculeerd over de komende avond: óf het gaat helemaal uit de hand lopen, óf het blijft heel rustig, hoor ik. Het wordt het laatste. De opgehangen camera’s registreren slechts een enkele passant en verder vooral pelotons ME die zich staan te vervelen. Ondanks de rust blijft de politie heel streng in het afsluiten van de wijk: je komt er maar op één punt in, en alleen met een bewijsstuk dat je er woont.
Wanneer ik bij een afsluiting aan de zuidkant met twee ME’ers sta te praten, komt er aan de andere kant van het hek een jongeman aangelopen. Zijn schoonmoeder woont op nummer 11, of ik daar even wil aanbellen en om een brief wil vragen waarmee hij de wijk in kan komen.
Dat wil ik wel. De agenten laten hem echter niet toe. Er is maar één toegangspunt, aan de andere kant van de wijk. Ik ga daar ook maar even kijken. Het lijkt checkpoint charlie wel. De meeste mensen worden trouwens gewoon toegelaten. Even je id-kaart laten zien is meestal genoeg.

Donderdag 15 maart
Ik realiseer me vandaag dat ik als bewoner nog maar verdraaid weinig weet van wat er om me heen gebeurt. Ik moet ook maar afgaan op wat er gezegd en geschreven wordt. Van de gemeente zijn er alleen twee brieven gekomen. Dinsdag een om te melden dat de bewonersbijeenkomst niet zou doorgaan, en woensdag een iets uitgebreidere brief waarin de burgemeester de gebeurtenissen betreurt en belooft om in een later stadium met de bewoners in gesprek te gaan.
Ik heb wel wat vragen, maar ik ben benieuwd of ik er een antwoord op zal krijgen. Hoe kon het dat Rini Mulder vrijwel meteen dood was? Kon de agent hem niet op een andere manier uitschakelen? En is het bekend wie de jongeren zijn waar Rini zich zo over opwond? Zijn zij de rellen begonnen? Dat lijkt me namelijk nogal onwaarschijnlijk. Waarom zouden ze het opnemen voor iemand die hen wilde verjagen? Wie zijn dan begonnen met rotzooi trappen?
Vanavond is de stille tocht. Hopelijk wordt die ook echt stil. En hopelijk blijft het dan stil. Ik heb genoeg gezien, gehoord en gelezen over mijn wijk. Nu is het weer tijd voor de alledaagse werkelijkheid.

Orgaanshow

“Minister Hoogervorst (Volksgezondheid) kan zich wel wat voorstellen bij een televisieshow om meer orgaandonoren te verwerven. Een Kamermeerderheid steunt dit plan van de VVD voor een show, vergelijkbaar met de televisieactie voor de tsunamislachtoffers. De show moet onderdeel zijn van een landelijke campagne waarin mensen worden opgeroepen om zich als donor te registreren.”
Uit: De Telegraaf, dinsdag 1 maart.

Dames en heren, welkom bij de OrgaanOrkaan. Er wordt wel van haar gezegd dat ze harteloos is. Ze heeft in ieder geval lange tenen. Hier is uw presentator: NANCE!!!!!!!
N: Ja hartelijk welkom. We gaan vanavond organen inzamelen, want die zijn er veel te weinig in Nederland. Hoe werkt orgaandonatie? Als je daarvoor toestemming geeft kunnen doctoren bruikbare organen uit jouw lichaam weghalen, zodra je dood bent. Vanavond gaan we in de studio gelijk maar van start met het verzamelen van organen. Er liggen hier verschillende mensen die bijna dood zijn. Zodra ze hun laatste adem hebben uitgeblazen, zal het team van doctoren wat hier klaarstaat gelijk beginnen met het uitnemen van organen. Er zijn verschillende vakken in de studio zoals u ziet. Links bijvoorbeeld de kankerpatiënten, daar in het midden astma en Bridget Maasland staat bij het vak natuurlijke dood.
Bridget: Ja ik sta hier bij natuurlijke dood, waar net iemand is overleden. De doctoren zijn nu bezig met het uitnemen van een nier die nog bruikbaar is. Chirurg Paul is hier naast me bezig met snijden. Paul wil het lukken?
P: Ja, zo te zien is het een mooie nier.
B: Fantastisch!! Het eerste orgaan is binnen!! Terwijl de doctoren verder gaan met opereren gaan wij naar de sms-prijsvraag. De vraag luidt: aan welke organen is in Nederland een tekort? A. Borsten groter dan cup C, B. Bananen, C. Lever en Hart. Sms het goede antwoord naar nummer 3434, dat kost je maar 70 eurocent.
N: Nou geweldig. Ondertussen kunt u ook via internet meedoen. Dus gaat u bijna dood, heeft u een webcam en een vriend of vriendin die bij u een orgaan zou kunnen wegsnijden, surf dan naar onze website www.orgaanorkaan.nl. We gaan weer even naar Bridget.
B: Ja ik sta nu bij de vermoorden. Hier komen mensen binnen die zojuist zijn vermoord. Net kwam er een neger binnen die is neergeschoten. De kogels zitten gelukkig allemaal in zijn hoofd, dus het hart is misschien nog wel bruikbaar. Daar zijn de artsen nu naar aan het kijken. Het aantal organen begint nu langzaam binnen te stromen. Uit alle hoeken van het land komen mensen hierheen gereden om organen te brengen. Ik sta nu bij de bak met harten… even kijken.. nou ik tel er al zes! Eventjes kijken wat er hier in de groene bak zit.. ah kijk, dit zijn de nieren. Al zeker twintig!
N: Fantastisch Bridget. Ondertussen kunt u blijven sms-en en webcammen. Wij gaan even naar de reclame, blijf vooral kijken.
miserable now

Peter, de vreemde kostganger Gods...

... nu online met een flitsend blog.

maak er wat van jongen, maar kom vooral posten op http://miserablenow.blogspot.com