Een weekje wonen in Ondiep

Zondag 11 maart
‘Man neergeschoten in Utrechtse wijk Ondiep.’ Ik ben zelf buiten de stad en hoor het via de televisie. De man blijkt Rini Mulder, en hij woont een straat van me vandaan. Vanuit mijn slaapkamer kan ik zijn achtertuin zien. Rini was een typische bewoner van deze volksbuurt. Een goeie vent, zeggen bewoners. Misschien niet de makkelijkste, maar wel iemand met een goed hart.

Het was een gewone zondagavond, wat betekent dat er ook weer jongeren rondhingen in de wijk, en dat kwam Rini al jaren de keel uit. Nu liep de situatie uit de hand. Rond de klok van negen uur moet de bewoner van de Boerhaavelaan met een wapen op een motoragent zijn afgekomen, die hem daarop neerschiet. Hij overlijdt ter plekke aan zijn verwondingen.

Maandag 12 maart
De volgende morgen fiets ik wat door de wijk, benieuwd naar sporen van de vorige avond. Dat valt mee. Het enige dat er nog aan herinnert is een bierblikje en wat bloemen op de plek waar het allemaal gebeurde. ‘Rini rust zacht’ staat er met grote witte letters op de straat. Hier en daar staan wat bewoners te praten, en een cameraploeg van RTV Utrecht loopt door de wijk. Verder is het eigenlijk betrekkelijk rustig. Mijn knusse wijkje ligt er vredig bij in de voorjaarszon.
Thuis tref ik mijn huisgenote. Wanneer ik haar vraag naar ‘de gebeurtenissen’ kijkt ze me verbaasd aan: ze weet nog nergens van. Ze had gisteravond visite gehad en niets van de consternatie gemerkt. We bespreken het voorgevallene even en gaan dan over tot de orde van de dag. Geen moment staan we er bij stil dat dit alles nog een staartje zou kunnen krijgen. Een triest voorval, denken we. De realiteit van 2007. Meer niet.
Nietsvermoedend ga ik die avond naar het centrum. Wanneer ik door iemand wordt geattendeerd op ongeregeldheden in mijn wijk, keer ik snel huiswaarts. Tenminste, ik wil proberen thuis te komen. Via de zuidzijde fiets ik Ondiep binnen. Een groepje mensen staat aan het begin van de gelijknamige straat te praten. Iets verderop zie ik de felle lampen van een busje van de Mobiele Eenheid.
Aan twee jongemannen vraag ik of het verantwoord is om door te fietsen. Ze raden het af, tenzij ik een steen op mijn hoofd wil. De jongens blijken sensatiezoekers uit de wijk Sterrenwijk. Het is flink onrustig, vertelt een van hen glunderend. “Er staan daar ongeveer vijfhonderd Utrecht-supporters te rellen. En er zijn er nog meer gebeld.” Op mijn simpele, maar oprechte vraag ‘Waarom?’, kijken ze me verbaasd aan. Dat weten ze ook niet. ‘Doet dat er toe?’, lijken ze te denken.
Ik besluit het via de westelijke route te proberen. Aan een groepje agenten dat zich in de luwte van een gebouw heeft opgesteld, vraag ik advies. Ik kan rustig naar huis fietsen, zegt een politieman in burger. “Ze hebben het op ons gemunt, niet op mensen zoals jij.” Ik kom inderdaad probleemloos thuis. Het enige dat ik die avond nog merk is dat er met enige regelmaat een ME-bus door de straat rijdt en er nog lang geblaf van honden klinkt.

Dinsdag 13 maart
Het is een drukte van jewelste op straat, en dat komt niet alleen door het lekkere weer. Hordes journalisten en andere belangstellenden trekken door de wijk. Op de ‘plaats delict’ is inmiddels een soort gedenkplaats voor Rini Mulder, met bloemen, kaarsjes en een FC Utrecht-shirt. De hele dag door worden er mensen geïnterviewd.
Ik volg de media-aandacht met interesse, maar ook met verbazing. Zoveel gebeurt er ook weer niet in de wijk. De relschoppers kwamen van buitenaf. Van opgekropte woede merk ik niets; bewoners zijn eerder verdrietig, bezorgd, teleurgesteld. Her en der zijn in de buurt inmiddels papieren opgehangen met het vriendelijke verzoek om de rust te bewaren. Dan kan de stille tocht donderdag doorgaan. Is getekend, mevrouw Mulder, sinds twee dagen weduwe.
’s Avonds wordt de wijk hermetisch afgegrendeld door de Mobiele Eenheid. Vervelend voor mijn huisgenote: ze is vandaag jarig, en wanneer haar vriend een cadeau wil komen brengen, slaagt hij er niet in om met de auto de wijk in te komen. Te voet lukt het hem wel. Hij kent iemand aan de rand van Ondiep, en via de brandgang achter haar huis loopt hij zo de wijk in.
Bij de hekken die de wijk afsluiten, is het ’s avonds een komen en gaan van buurtbewoners. Aangewakkerd door de stroom berichten in de media staan buiten de hekken honderden mensen. Ze komen veelal uit aanpalende wijken. Ik zie drie vrienden uit Zuilen. Voor de sensatiezoekers wordt het een teleurstellende avond: er gebeurt weinig tot niets. Aan het begin van de avond worden groepjes mensen opgepakt en in Connexxionbussen afgevoerd. Er wordt beweerd dat er wat stenen zijn gegooid naar de ME, maar ik spreek niemand die dat heeft gezien.
Het is een bizarre status quo. Binnen en buiten de hekken staan bewoners en ramptoeristen te wachten op gebeurtenissen die er niet zijn. Daartussen staan de Mobiele Eenheid en troepen journalisten. Er is de hele avond eigenlijk maar één serieus incident: een man rijdt met zijn auto in op een groep agenten. Het loopt echter goed af, en de man wordt aangehouden. Ik hoor dat er in het centrum groepen voetbalhooligans rondzwalken. Omdat ze in Ondiep niet hun gang kunnen gaan, zoeken ze het elders. Uiteindelijk keren ze onverrichterzake huiswaarts. De politie heeft de wijk met succes schoon gehouden van tuig van buitenaf. Dat verklaart ook waarom het nu zo rustig is. De rellen van gisteren waren een incident. Wat de dood van Rini Mulder ermee te maken heeft is mij onduidelijk.
Ik spreek wat buurtbewoners. Zij snappen er ook niets meer van. Ondiep een probleemwijk? Valt mee, zeggen ze. Het is vooral een knusse volksbuurt met veel samenhang. Natuurlijk, er gebeurt wel eens wat, maar nooit ernstig. Ze wonen er al tientallen jaren met plezier. De problemen met hangjongeren waren vooral van de laatste jaren, en daarbij ging het ook nog eens om jeugd uit andere wijken.
Op de televisie verneem ik dat het wederom een onrustige avond was in Ondiep. Ik vraag me af of het over dezelfde wijk gaat.

Woensdag 14 maart
Eén van de vrienden uit Zuilen die ik gisteren buiten de hekken zag staan is opgepakt. Hij hing met zijn twee vrienden nog wat rond, toen de Mobiele Eenheid - die even daarvoor huiswaarts leek gekeerd- als een verrassingsactie ineens uit allerlei hoeken en gaten kwam, en de nog aanwezige nieuwsgierigen bijeendreef. Mijn vriend was te laat om weg te rennen, en zat derhalve enkele uren vast op het bureau. Op een buitenplaats, zonder jas en schoenen. Hij was verbijsterd. In het begin was het een goede grap, een toeschouwer die voor relschopper wordt aangezien. Bij het ontvangen van de bekeuring vergaat het lachen hem: 200 euro wegens overtreding van het samenscholingsverbod. De rest van de groep gearresteerden bestond volgens hem ook vooral uit onschuldige toeschouwers. Op het nieuws hoor ik dat er gisteravond 135 relschoppers zijn opgepakt in de probleemwijk Ondiep.
Het is een normale dag vandaag. In de wijk lijkt iedereen zijn gewone leventje weer op te pakken. Aan het einde van de middag druppelen wel weer ME-busjes de wijk binnen. Op de punten waar de wijk vanavond opnieuw met hekken zal worden afgegrendeld verschijnen nu ook beveiligingscamera’s.
Op radio en televisie wordt gespeculeerd over de komende avond: óf het gaat helemaal uit de hand lopen, óf het blijft heel rustig, hoor ik. Het wordt het laatste. De opgehangen camera’s registreren slechts een enkele passant en verder vooral pelotons ME die zich staan te vervelen. Ondanks de rust blijft de politie heel streng in het afsluiten van de wijk: je komt er maar op één punt in, en alleen met een bewijsstuk dat je er woont.
Wanneer ik bij een afsluiting aan de zuidkant met twee ME’ers sta te praten, komt er aan de andere kant van het hek een jongeman aangelopen. Zijn schoonmoeder woont op nummer 11, of ik daar even wil aanbellen en om een brief wil vragen waarmee hij de wijk in kan komen.
Dat wil ik wel. De agenten laten hem echter niet toe. Er is maar één toegangspunt, aan de andere kant van de wijk. Ik ga daar ook maar even kijken. Het lijkt checkpoint charlie wel. De meeste mensen worden trouwens gewoon toegelaten. Even je id-kaart laten zien is meestal genoeg.

Donderdag 15 maart
Ik realiseer me vandaag dat ik als bewoner nog maar verdraaid weinig weet van wat er om me heen gebeurt. Ik moet ook maar afgaan op wat er gezegd en geschreven wordt. Van de gemeente zijn er alleen twee brieven gekomen. Dinsdag een om te melden dat de bewonersbijeenkomst niet zou doorgaan, en woensdag een iets uitgebreidere brief waarin de burgemeester de gebeurtenissen betreurt en belooft om in een later stadium met de bewoners in gesprek te gaan.
Ik heb wel wat vragen, maar ik ben benieuwd of ik er een antwoord op zal krijgen. Hoe kon het dat Rini Mulder vrijwel meteen dood was? Kon de agent hem niet op een andere manier uitschakelen? En is het bekend wie de jongeren zijn waar Rini zich zo over opwond? Zijn zij de rellen begonnen? Dat lijkt me namelijk nogal onwaarschijnlijk. Waarom zouden ze het opnemen voor iemand die hen wilde verjagen? Wie zijn dan begonnen met rotzooi trappen?
Vanavond is de stille tocht. Hopelijk wordt die ook echt stil. En hopelijk blijft het dan stil. Ik heb genoeg gezien, gehoord en gelezen over mijn wijk. Nu is het weer tijd voor de alledaagse werkelijkheid.